Helmut Kohl: Kanselier van Eenheid

Elke maand plaatst Charge een kort artikel over een belangrijk persoon uit de Europese geschiedenis. Vandaag is het 29 jaar geleden dat het Verdrag van de Europese Unie in werking treedt, waarbij Helmut Kohl een instrumentele rol speelde.

Op 4 oktober 1982, twee dagen na zijn verkiezing tot bondskanselier, vloog Helmut Kohl naar Parijs voor een diner met zijn ambtgenoot François Mitterrand, de president van Frankrijk. Het onderwerp: een Frans-Duitse verzoening en een verenigd Europa. Met de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog vers in het geheugen, was Kohl vastbesloten een verenigd Europa te creëren en het 'verzoenende' bezoek aan Frankrijk had grote symbolische waarde.

De Frans-Duitse verzoening was cruciaal voor de eenwording van Europa. De abrupte val van de muur in 1989 – en de daaropvolgende hereniging van Duitsland in 1990 –  zorgden dat dit proces in stroomversnelling kwam. Kohl speelde hierin een instrumentele rol door zijn diplomatieke inspanningen en zijn tienpuntenprogramma. Hierdoor kreeg hij de passende bijnaam ‘Kanselier van Eenheid’. Echter zorgde de hereniging in Frankrijk voor de angst dat Kohl een Duits Europa wilde creëren in plaats van een Europees Duitsland.

In een telefoongesprek met Kohl op 28 november 1989 stelde Mitterrand dat Frankrijk het Duitse herenigingsplan alleen zou goedkeuren als Duitsland aan drie voorwaarden zou voldoen. Ten eerste zou Duitsland meedoen met Europese onderhandelingen over een Economische en Monetaire Unie, ten tweede zou Duitsland de Duits-Poolse grens (de Oder-Neissegrens) erkennen, als laatste zou Duitsland afzien van nucleaire wapens. Kohl verzekerde Mitterrand van de goede intenties van Duitsland en verleende zijn volledige samenwerking. Dit leidde tot  het Verdrag van Maastricht in 1992 en daarmee tot de oprichting van de monetaire unie, de Europese Centrale Bank en een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid.

Als een vorm van waardering voor hun langdurige toewijding aan de verzoening tussen Frankrijk en Duitsland, ontvingen Kohl en Mitterrand in 1988 gezamenlijk de Karelsprijs. Deze prijs wordt uitgereikt aan personen of groepen die zich hebben onderscheiden in hun inspanningen voor de eenheid van Europa. Helmut Kohl is een icoon geworden voor Europese integratie, zijn politieke loopbaan illustreert de aanzienlijke rol die individuen kunnen spelen in continentale politieke verschuivingen. Dit wordt onderstreept door het feit dat hij slechts een van de drie personen is die het ereburgerschap van Europa heeft ontvangen. 

Meer weten over de onderhandelingen die tot het verdrag van Maastricht leidde? Lees er hier een gedetailleerde analyse van.