Welke uitdagingen komen daarbij kijken? Hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat de zorgen en perspectieven van alle groepen in de samenleving zo goed mogelijk gerepresenteerd worden?

Deze uitdagingen vormen de kern van deliberatieve democratie: democratie waarbij het gesprek tussen burgers de basis vormt voor politieke besluitvorming. Deliberatieve democratie hoort als onderdeel van democratische vernieuwing één van de centrale onderzoeksthema’s van Charge en is een belangrijk beleidsthema voor Volt. Het burgerberaad is een bekende vorm van deliberatieve democratie.

Een grondig overzicht

Van september 2023 tot februari 2024 voert een onderzoeksteam van de Universiteit voor Humanistiek (zie kader) [1] in opdracht van Charge een grondige overzichtsstudie naar initiatieven uit naar burgerparticipatie-initiatieven in Europa. Het onderzoek omvat de Europese burgerparticipatie-initiatieven die de afgelopen tien jaar zijn beschreven in de wetenschappelijke literatuur. Ook de “grijze literatuur”, zoals beleidsstukken en overheidsrapporten, wordt meegenomen.

Op dit moment ontbreekt dit overzicht, terwijl het veel voordelen zou hebben. Een goed overzicht zou aanknopingspunten bieden voor verder onderzoek en aanbevelingen opleveren voor de opzet van burgerparticipatie-initiatieven. Het rapport zal dus zowel voor verder onderzoek als de bestuurlijke praktijk waardevol zijn. De verwachting is dat de uitkomsten niet alleen relevant zullen zijn voor Volt Nederland en Volt Europa, maar ook voor andere politieke partijen en voor het kennisveld rondom burgerparticipatie in de breedste zin.

Succesfactoren
Om de diverse initiatieven te kunnen begrijpen en vergelijken, onderscheiden de onderzoekers succesfactoren binnen de drie fasen van democratische processen: input, throughput en output. In de inputfase draait het om de betrokken deelnemers, het doel en de thema's van de initiatieven. Bij throughput gaat het om de stappen van beraadslaging tot besluitvorming, en onder output worden de resultaten en de opvolging verstaan. Deze categorisering helpt ook om conceptuele verwarring, zoals het onderscheid tussen een beraad en een forum, weg te nemen.

Volksvertegenwoordigers van Volt worden al in een vroeg stadium rechtstreeks betrokken bij groepsoverleg met ons onderzoeksteam. Tijdens dit overleg wordt goed gekeken naar de ervaringen met burgerparticipatie en worden ontbrekende kennis en bekende problemen in kaart gebracht. Hierdoor kan het projectrapport naadloos aansluiten op de praktijk van volksvertegenwoordigers op alle bestuursniveaus binnen Volt.

In januari 2024 werd op het ledencongres van Volt een symposium gehouden waar het onderzoeksteam in gesprek ging met professor Frank Hendriks, professor Annelien de Dijn en kamerlid Marieke Koekkoek.