Kaja Kallas: De juiste vrouw op het juiste moment
Op 24 februari wordt de inval in Oekraïne herdacht. Op dezelfde dag viert Estland haar onafhankelijkheid van Rusland. Daarom bespreekt Charge deze maand Kaja Kallas: Europeaan, Estse en buitenlandchef van de EU.
Kaja Kallas komt uit een vooraanstaande, en activistische, Estse familie. Haar grootvader vocht tijdens de onafhankelijkheidsoorlog (1918-1920) tegen de Russen, haar vader was premier van Estland en de eerste Eurocommissaris (2004-2014) uit dit land. Kaja was van 2021-2024 de eerste vrouwelijk premier van Estland en vanaf 2024 de vijfde Hoge Vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de zogenaamde minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie.
Het Verdrag van Lissabon (2009) geeft de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid aanzienlijk meer macht. De EU werd in 2019 namelijk een rechtspersoon en kon vanaf dat moment een onafhankelijk (buitenland)beleid voeren. Ook werd in dit verdrag een clausule opgenomen betreffende wederzijdse defensie: indien een lidstaat wordt aangevallen, hebben de andere lidstaten de plicht om met alle middelen waarover zij beschikken bijstand te verlenen. Dit artikel 42 zal ook in werking trede als Groenland daadwerkelijk zou worden bedreigd door de Verenigde Staten óf als Oekraïne lid van de Europese Unie zou worden.
Net als voor veel Esten, staat de Sovjetonderdrukking (1944-1991) in het geheugen gegrift. Honderdduizenden Esten werden in deze periode gedeporteerd naar strafkampen in Siberië, net als de grootouders – haar moeder was toen 6 maanden oud – van Kaja Kallas. Maar ook Kaja voelde als tiener de onderdukking. Op X memoreert zij in 2021 aan 30 jaar onafhankelijkheid:
“I was a teenager when Estonia re-joined the family of independent countries. I remember how we broke free from authoritarian rule, regained personal freedoms and started to rebuild our democratic way of life.”
De strijd tegen onderdrukking en voor vrijheid en democratie heeft zij vanaf jonge leeftijd gevoerd. Daarbij stak zij nooit onder stoelen of banken dat Europa een assertiever buitenlandbeleid moet voeren, vooral ten aanzien van Rusland. Al sinds 2022 waarschuwt Kallas, als premier, voor de macht en agressie van buurland Rusland en nog steeds hamert zij, nu als Hoge Vertegenwoordiger, op onvoorwaardelijk steun voor de Oekraïne:
“Because in this fight for Europe's future, for the very concept of freedom, for global security, Ukraine must prevail or we will all lose.” (Veiligheidsconferentie München, 2025)
Ook op 24 februari 2025, exact drie jaar na de Russische inval in Oekraïne, herhaalt Kallas haar belofte Oekraïne niet te laten vallen en de strijd tegen Rusland voort te zetten. Dit zal volgens haar alleen lukken als de Unie onderling beter samenwerkt, gelijkgestemde partners vindt en internationale wetgeving verder wordt ontwikkeld.
Zeker nu de Amerikanen geen garanties meer geven voor de Europese veiligheid, biedt deze ‘Baltische havik’ misschien wel het juiste tegenwicht in een tijdperk waarin de wereldorde die we kennen, aan het wankelen is.
Bronnen
Lau, S., & Hartog, E. (2024, 9 december). Europe’s next top diplomat is ready to be undiplomatic. POLITICO. https://www.politico.eu/article/kaja-kallas-estonia-europe-next-top-diplomat-prime-minister-brussels-eu-leader/
The EU’s role in a changing world and the security situation of Europe following the Russian aggression and invasion on Ukraine: opening statements by Kaja KALLAS, Estonian Prime Minister and by Josep BORRELL FONTELLES, HR/VP of the European Union Multimedia Centre. https://multimedia.europarl.europa.eu/de/video/the-eus-role-in-a-changing-world-and-the-security-situation-of-europe-following-the-russian-aggression-and-invasion-on-ukraine-opening-statement-by-kaja-kallas-estonian-prime-minister_I219918
Munich Security Conference: Speech by the High Representative Kaja Kallas receiving the Ewald von Kleist Award. (16 februari 2025.). EEAS. https://www.eeas.europa.eu/eeas/munich-security-conference-speech-high-representative-kaja-kallas-receiving-ewald-von-kleist-award_en
Abels, R. (2025, 16 februari). EU-buitenlandchef Kaja Kallas weet: vertrouw de Rus nooit. Trouw. https://www.trouw.nl/buitenland/eu-buitenlandchef-kaja-kallas-weet-vertrouw-de-rus-nooit~b6feff56/
Voor meer informatie over het Verdrag van Lissabon:
