Europese Commissie
Europa onder de loep (Deel II)
16 mei 2024
Elias Rutten
In aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen neemt Charge de belangrijkste Europese instellingen onder de loep: vandaag bespreken we de Europese Commissie.
De Europese Commissie (1993), met de meeste departementen in Brussel en Luxemburg, is de belangrijkste uitvoerende instelling van de Europese Unie. De Commissie heeft als voornaamste taken het uitvoeren van het EU-beleid, het beheren van de EU-begroting, het onderhandelen en uitvoeren van handelsverdragen, het handhaven van de EU-verdragen en het alleenrecht op het voorstellen van nieuwe wetgeving aan het Europese Parlement (EP).
Dit is het Berlaymont gebouw, het hoofdgebouw van de Europese Commissie in Brussel. De architectuur van het gebouw moest volgens de opdrachtgevers “modern en internationaal” uitstralen. De stijl is geïnspireerd door het UNESCO-gebouw in Parijs en het VN-gebouw in New York. Door de steunpilaren waarop het gebouwd rust, lijkt het van dichtbij alsof het in de lucht hangt. Het gebouw van de Commissie wordt vaak verlicht met vlaggen voor speciale gelegenheden. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij de terreuraanslagen in Frankrijk en België, maar ook bij de Russische invasie van Oekraïne.
Foto: Claudio Centonze
De leden van de Europese Commissie (EC) worden door de afzonderlijke EU-regeringen voorgedragen. De 27 commissarissen hebben ieder een eigen portefeuille. De Commissie, inclusief de voorzitter, wordt door de Europese Raad (zie deel I) benoemd voor vijf jaar, mits goedgekeurd door het Europese Parlement.
Volgens sommigen is de manier waarop de voorzitter van de EC gekozen wordt niet democratisch genoeg. Om dit aan te pakken, heeft het EP het "Spitzenkandidaten"-principe geïntroduceerd. Hierbij schuiven politieke fracties een topkandidaat naar voren voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. Deze kandidaat wordt automatisch voorgedragen door de fractie met de meeste zetels. Het is echter onzeker of dit principe zal blijven bestaan, aangezien Ursula von der Leyen, hoewel zij de functie bekleedt, niet officieel de "Spitzenkandidat" van de vorige winnaar was (dit was namelijk Manfred Weber), en het principe niet wettelijk is verankerd.
De voorzitter van de Europese Commissie is het hoofd van het College van Commissarissen. Het college neemt beslissingen op basis van “collegiale consensus". Dit betekent dat commissarissen het allemaal met elkaar eens moeten zijn. Hoewel er geen formele stemmingen plaatsvinden, wordt er wel gediscussieerd en onderhandeld om tot een gemeenschappelijk standpunt te komen.
Het is de bedoeling dat Eurocommissarissen niet de nationale belangen, maar de belangen van de EU als geheel vertegenwoordigen. In de praktijk zijn er twijfels of dit altijd het geval is. De Hongaarse Commissaris Olivér Várhelyi werd door sommige Europarlementariërs beschuldigd van het handelen onder instructie van de Hongaarse premier Viktor Orbán, voornamelijk nadat hij zonder goedkeuring zei dat alle EU-gelden naar Palestina stopgezet zouden worden.
De Europese Commissie wordt beschouwd als een supranationaal orgaan. Supranationaal betekent dat beslissingen worden genomen boven het “nationale”. De Commissie vertegenwoordigt volgens het Verdrag van Maastricht het algemene belang van de EU en staat staatsrechtelijk boven de afzonderlijke nationale staten. In praktijk kan dat betekenen dat een beslissing van de Europese Commissie móet worden uitgevoerd, terwijl de nationale regering het daar niet mee eens kan zijn.
Hoewel de commissarissen worden voorgedragen door de nationale regeringen, opereren ze eenmaal in functie onafhankelijk van nationale belangen en streven ze naar het algemene welzijn van de EU-burgers.
Binnenkort in deze serie:
Deel III: De Raad van Ministers
Deel IV: Het Europees Parlement
Bronnen:
Liboreiro, J. (2023, October 17). Over 70 MEPs call for the resignation of Commissioner Várhelyi after fiasco over Palestinian aid. Euronews. https://www.euronews.com/my-europe/2023/10/17/over-70-meps-call-for-the-resignation-of-commissioner-varhelyi-after-fiasco-over-palestini
Officiële website Europese Commissie. (2024, February 23). Europese Commissie. https://commission.europa.eu/index_nl
Supranationaal. (n.d.). EU Monitor. https://www.eumonitor.nl/9353000/1/j9vvik7m1c3gyxp/vh7doug02yzw
Meer
Europese integratie
Achtergrondartikel
Europese integratie
Achtergrondartikel