Lech Wałęsa: Pools boegbeeld van vrijheid en democratie
Elke maand plaatst Charge een kort artikel over een belangrijk persoon uit de Europese geschiedenis. Deze maand is het 20 jaar geleden dat Polen toetrad tot de Europese Unie. Wij richten daarom onze schijnwerpers op Lech Wałęsa, Pools voorvechter van democratie en een verenigd Europa.
Het is 1970. Er heerst grote onrust en ontevredenheid in het communistische Polen. Arbeiders protesteren fel tegen de slechte werkomstandigheden en hoge voedselprijzen. Lech Wałęsa, geboren op 29 september 1943 in Popowo, Polen, werkt als elektricien in de Lenin scheepswerf in Gdańsk. Als echte vakbondsman sluit hij zich aan bij de protestbeweging en wordt een leidende figuur. Onder zijn leiding wordt Solidarność (Solidariteit) opgericht, de eerste onafhankelijke en erkende vakbond in een communistisch land, die arbeiders, intellectuelen en de kerk samenbrengt. Intellectuelen dragen bij aan de ideologie en strategie, Lech Wałęsa zorgt voor de uitvoering en mobilisatie van mensen, en de kerk steunt Solidarność openlijk. Solidarność wordt door historici gekenmerkt als instrumenteel in de val van het communisme.
Wałęsa stapte over naar de politiek. Na de staat van beleg, bekend als de Martial Law, en gevangenschap werd hij in 1990 de eerste democratisch gekozen president van Polen. Als president zette Wałęsa zijn visie op vrijheid en democratie om in concreet beleid. Door drastische economische hervormingen maakte hij van Polen het eerste Oostblokland met een sterk groeiende markteconomie. Hoewel zijn directe invloed op de EU-toetredingsonderhandelingen beperkt was, legden Wałęsa's hervormingen de basis voor Polen als democratische rechtsstaat en markteconomie, essentiële criteria voor EU-lidmaatschap. Zijn vastberadenheid leidde tot Polens toetreding tot de Europese Unie in 2004.
Na zijn presidentschap bleef Lech Wałęsa actief in de Poolse politiek en Solidarność, zij het in kleinere rollen. Tijdens de protesten tegen de conservatieve regering in 2023 verscheen Walesa samen met oppositieleider Donald Tusk op het podium. “Democratie!” en “Grondwet!” scandeerde het massaal aanwezige publiek. Wałęsa moedigde de menigte aan, nog even vastberaden in zijn strijd voor vrijheid en democratie als in de jaren ‘70 en ‘80.
Bronnen
Albrecht, Y. (2023, 18 augustus). Lech Walesa: ‘We hebben de pech dat de oude generatie nog steeds in Europa aan het roer staat’ - wordt vervolgd. Amnesty International. https://www.amnesty.nl/wordt-vervolgd/interview-lech-walesa
Blekendaal, M. (2023, 7 juni). De legalisering van de Poolse vakbond Solidarnosc. Historisch Nieuwsblad. https://www.historischnieuwsblad.nl/vijfentwintig-jaar-na-de-legalisering-van-de-poolse-vakbond-solidarnosc/#:~:text=Op%2031%20augustus%201980%20maakt,Vakbond%20Solidarnosc%20is%20daarmee%20legaal.
International Bar Association. (2023, 27 november). Interview with Lech Wałęsa, Nobel Peace Prize laureate and former President of Poland. https://www.ibanet.org/Interview-with-Lech-Walesa
Minder, R. (2023, 31 augustus). Jarosław Kaczyński should go to jail, says Poland’s ex-president Lech Wałęsa. Financial Times. https://www.ft.com/content/28370c29-359b-4058-9116-be1e82695411
Nelsson, R. (2022, 20 oktober). Poland imposes martial law ‘to avert anarchy’ – archive, 1981. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2021/dec/08/poland-imposes-martial-law-jaruzelski-1981
Shvangiradze, T. (2022, 14 april). The Rise and Fall of Poland’s Solidarity Movement. TheCollector. https://www.thecollector.com/poland-solidarity-movement/
The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2024, 22 maart). Solidarity | Definition, History, & Facts. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Solidarity
The Nobel Peace Prize 1983. (z.d.). Lech Walesa. https://www.nobelprize.org/prizes/peace/1983/walesa/biographical/
