Europa onder de loep (Deel I): De Europese Raad
In aanloop naar de Europese parlementsverkiezingen neemt Charge de belangrijkste Europese instellingen onder de loep: vandaag bespreken we de Europese Raad.
De Europese Raad (1974), met het hoofdkwartier in Brussel, is het hoogste politieke orgaan voor samenwerking tussen Europese lidstaten en tegelijkertijd het geheimzinnigste: de ontmoetingen van de Raad gebeuren achter gesloten deuren.
De Raad bestaat uit de staatshoofden of regeringsleiders van alle 27 lidstaten, de voorzitter van de Europese Commissie en de, voor tweeënhalf jaar gekozen, voorzitter van de Europese Raad zelf. In het geval dat er buitenlandbeleid wordt besproken, neemt de Hoge Vertegenwoordiger van de EU (een soort minister van Buitenlandse Zaken) deel aan de vergadering. De voorzitter van de Europese Raad leidt niet alleen vergaderingen, maar vertegenwoordigt ook de Europese Raad op internationaal niveau.
Doordat de Europese Unie zo veel verschillende leiders heeft, is er een gezegde ontstaan dat frustratie toont over het gebrek aan duidelijkheid: “Who do I call, if I want to speak to Europe?”. Dit gezegde wordt regelmatig aan de recentelijk overleden Henry Kissinger toegeschreven, maar: "Ik weet eigenlijk niet zeker of ik het wel gezegd heb", vertelde Kissinger aan een publiek. Hij zorgde vervolgens voor gelach toen hij eraan toevoegde: "Maar het is een goede uitspraak, dus waarom niet de eer ervoor nemen?
De Europese Raad is het hoogste politieke orgaan van de Europese Unie. De Europese Raad komt minstens vier keer per jaar bijeen om de algemene politieke richting en prioriteiten van de EU vast te stellen. Tijdens zo’n ‘Europese Top’ worden bijvoorbeeld buitenlands en veiligheidsbeleid besproken, maar ook economische onderwerpen staan vaak op de agenda. De Europese Raad is het enige orgaan dat kan besluiten Europese verdragen te herzien. Tijdens crisismomenten kan de Raad ook een spoedvergadering inlassen om snel tot een besluit te komen. De Raad maakt zelf geen wetten, maar geeft richtlijnen voor de Europese Commissie om wetten te maken.
Dit is Europa, het gebouw waar de Europese Raad samenkomt. Het is duurzaam gebouwd en maakt gebruik van technologieën als zonnepanelen en regenwaterrecyclage. De 3750 gerestaureerde raamkozijnen komen uit alle lidstaten van de EU (om eenheid in verscheidenheid te symboliseren) en de bol in het midden moet het gebouw lichter maken omdat het anders te zwaar zou worden voor de ondergrond. In Europa is het oude Résidence Palace, een prachtig art-deco complex uit 1927, opgenomen.
Foto: EU
De Europese Raad is samengesteld uit gekozen staatshoofden of regeringsleiders van de EU-lidstaten. Zij leggen verantwoording af aan hun respectievelijke nationale parlementen en burgers. Hoewel de Europese Raad niet direct door de burgers wordt gekozen, kunnen de beslissingen van de Raad worden beïnvloed door de politieke situatie in de nationale regeringen en parlementen van de EU-lidstaten. In de Europese Raad worden beslissingen genomen op basis van het principe van gekwalificeerde meerderheid: een besluit wordt aangenomen als het wordt gesteund door een meerderheid van de EU-lidstaten die samen ten minste 55% van de lidstaten vertegenwoordigen en ten minste 65% van de totale bevolking van de EU omvatten. Voor bepaalde kwesties, zoals belastingen, buitenlands en defensiebeleid, en institutionele hervormingen, is unanimiteit vereist. Dit betekent dat alle EU-lidstaten het eens moeten zijn voordat zo’n besluit kan worden aangenomen.
“Het principe van unanimiteit is afgelopen tijd vaak in het nieuws geweest. Het waren vooral landen als Hongarije en Polen die het regelmatig hebben misbruikt om meer concessies te eisen van andere Europese landen. Hierdoor komt de besluitvorming van de EU vast te zitten. Sommige politieke stromingen, waaronder Volt, willen unanimiteit afschaffen. Het gaat hier om een keuze tussen effectieve besluitvorming of nationale soevereiniteit.”
Hierom wordt de Europese Raad gezien als een intergouvernementeel orgaan. Dit betekent dat besluitvorming tot stand komt door overleg tussen nationale vertegenwoordigingen in plaats van een centraal Europees orgaan. Hoewel de Europese Raad een belangrijke rol speelt bij het bepalen van de algemene politieke richting van de EU, moet het altijd samenwerken met andere EU-instellingen, zoals het Europees Parlement en de Europese Commissie.
Lees hier meer over de verschillende Europese instellingen:
Deel II: De Europese Commissie
Bronnen
Europese Raad. (n.d.). consilium.europa.eu. https://www.consilium.europa.eu/nl/european-council/
Fox News. (2014, November 20). Kissinger says calling Europe quote not likely his. Fox News. https://www.foxnews.com/world/kissinger-says-calling-europe-quote-not-likely-his
Intergouvernementeel. (n.d.). EU Monitor. https://www.eumonitor.eu/9353000/1/j9vvik7m1c3gyxp/vh7dotfrcozz